ایران بعنوان کشوری فرهنگی دارای مجموعه های آموزشی بسیاری همچون دانشگاه الزهرا تهران می باشد. بسیاری از این مجموعه ها در دانشگاه های بزرگ و دارای واحد های مختلف در شهرهای گوناگون خلاصه می شوند اما بسیاری از آنها نیز به یک واحد خلاصه می شوند.
از جمله دانشگاه های کوچک و زیر نظر مجموعه ای خاص می توان به دانشگاه علوم قضایی و خدمات دادگستری اشاره کرد که تخت نظر قوه قضاییه به فعالیت می پردازد.
موارد دیگری نیز در این زمینه هستند که برای رعایت اختصار از ذکر آنها خودداری می کنیم. اما روی صحبت ما در این متن با دانشگاه الزهرا است که دانشگاهی بزرگ با واحد های مختلف در شهر های ایران است. دانشگاه الزهرا در سال 1354 فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. دانشگاه الزهرا مختص به بانوان است و موقعیت آن در ده ونک تهران می باشد.
شروع فعالیت دانشگاه الزهرا
فعالیت ابتدایی این دانشگاه از سال 1343 با 90 دانشجو با نام مدرسه عالی دختران آغاز شد. بعدها نام این دانشگاه به دانشگاه فرح پهلوی تغییر داده شد. رشته های ابتدایی این دانشگاه مترجمی زبان‌های خارجی، منشی گری و روانشناسی رشته‌هایی تحت عنوان فنون خانه‌داری و تغذیه بودند. همانطور که گفته شد فعالیت رسمی این دانشگاه در سال 1354 آغاز شد و پس از ان در سال 1356 تعداد 4 دانشکده در این مجموعه ساخته شد.این دانشکده ها عبارت بودند از: علوم پایه، ادبیات و علوم انسانی، علوم مدیریت و اقتصاد.
حدود 9 سال بعد از ساختن دانشکده های نامبرده، در سال 1365 تغییری در ساختارشان بوجود آمد. این دانشکده ها به ترتیب به دانشکده های علوم پایه، علوم اجتماعی و اقتصادی، ادبیات و هنر تبدیل شدند.
رشد دانشگاه الزهرا تهران
در سال 1373 نیز چند دانشکده به این مجموعه اضافه شد که عبارت بودند از: علوم تربیتی و روانشناسی، تربیت بدنی و علوم ورزشی، فنی مهندسی. هفت سال بعد در سال 1380 با کسب اجازه از وزارتخانه دانشکده ی الهیات و ادبیات به دو دانشکده ی ادبیات، زبان و تاریخ و دانشکده ی الهیات تقسیم شد. دانشکده ی علوم پایه نیز در سال 1393 به سه بخش تقسیم شد که عبارت بودند از دانشکده های علوم ریاضی، علوم زیستی، فیزیک و شیمی.
محوطه ی دانشگاه که دارای وسعت زیادی می باشد که چیزی در حدود 14.000 هکتار است تعداد ده دانشکده در آن قرار دارد. علاوه بر دانشکده ها ساختمان های دیگری نیز در این مجموعه مشاهده می شود که می توان از آنها به آزمایشگاه‌ها، سایت‌ها و کارگاه‌های تخصصی، آمفی تئاتر، استخر، رستوران، سالن‌های ورزش، بانک، پست و مهد کودک اشاره کرد.
بالاتر گفته شد که نام این دانشگاه مدرسه عالی دختران بوده و بعدها تحت عنوان دانشگاه فرح پهلوی به فعالیت خود ادامه داده است. دلیل امر نیز این بود که هزینه ساختمان مدرسه عالی مستقیما از دفتر فرح پهلوی تامین می شد و خود فرح نیز ریاست آن را بر عهده داشت.
در پاراگراف اول اشاره کردیم که در سال 1354 فعالیت رسمی و حقوقی دانشگاه آغاز شد که البته این کار برابر بود با شروع کار دانشگاه به عنوان یک سازمان آموزشی زیر نظر دولت ولی غیر انتفاعی. دانشگاه الزهرای فعلی یا همان مدرسه عالی دختران ابتدا با برگزاری آزمون سراسری به پذیرش دانشجویان متقاضی پرداخت. تا زمان انقلاب 4 دانشکده ی علوم پایه، ادبیات و علوم انسانی، علوم مدیریت و اقتصاد و هنر در اینجا وجود داشت که البته فعالیت خود را تحت عنوان الزهرا ادامه می دادند.
مزایای دانشگاه الزهرا از نظر امکانات
وسعتی که هر یک از دانشکده ها به خود اختصاص دادند عبارت است از:
دانشکده الهیات و ادبیات: 1500 متر
دانشکده هنر: 3285
سالن ورزش چند منظوره: 4000 متر مربع
استخر سرپوشیده: 1000 متر مربع
ساختمان خوارزمی: زیربنای 18000 متر مربع در 8 طبقه.
دانشکده های دانشگاه الزهر تهران
دانشگاه الزهرا دارای 10 دانشکده می باشد. این دانشگاه دو پردیس، یک شعبه، و دو پژوهشکده نیز دارد. این پژوهشکده ها عبارت اند از: پژوهشکده مطالعات جوانان و نوجوانان و پژوهشکده زنان. افزون بر موارد اشاره شده در این دانشگاه، می توان به یک نگارخانه و یک مرکز مطالعاتی اشاره کرد .
دانشکده ادبیات
دانشکده ی ادبیات این مجموعه ابتدا با نام دانشکده مترجمی زبان های خارجی فعالیت می کرد.
در این دوران تحولاتی در این دانشگاه بوجود آمد که از آنها می توان به تاسیس رشته های جدید اشاره کرد. در این بین رشته های زیر تاسیس شدند:
الهیات، تاریخ، ادبیات عربی، زبانشناسی، آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان و… رشته های دیگری نیز هستند که در همین دانشگاه تاسیس شدند که برای رعایت اختصار مطلب از ذکر آنها خودداری می کنیم. این دانشکده 1219 دانشجو دارد که در شش دوره ی کارشناسی ارشد و سه دوره دکتری تحصیل می کنند.
از دانشجویان این دانشکده 70 درصدشان مشغول به تحصیل در مقطع کارشناسی و بقیه مشغول تحصیلات تکمیلی هستند. اعضای هیات علمی این دانشگاه عبارت اند از 52 نفر که سه استاد تمام، هجده دانشیار، بیست و پنج استادیار و شش مربی آنها را تشکیل می دهند.
دانشکده الهیات
دانشکده الهیات دارای سابقه ی زیادی می باشد که در طول سالها دچار تغییرات زیادی شده است. از جمله اینکه در سال 1373 دانشکده علوم تربیتی از دانشکده الهیات مجزا شد. در سال 1380 نیز دانشکده الهیات از ادبیات جدا شد که پس از آن دانشکده ی الهیات در پنج گروه آموزشی مشغول یه کار شد.
این پنج گروه عبارت بودند از: رشته ی علوم قرآن و حدیث، رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، فلسفه و حکمت اسلامی و تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی. این دانشکده 29 عضو هیات علمی دارد. دانشجویان این قسمت نیز 764 نفر می باشند. امکانات آموزشی این قسمت عبارت اند از: بیش از 8500 کتاب و نشریات مرتبط، دستگاه های سمعی و بصری، مرکز کامپیوتر و…
دانشکده تربیت بدنی
دانشکده تربیت بدنی نیز در سال 1373 تاسیس شد که در سه گروه آزاد، دبیری و معلولین فعالیت می کند. اولین پذیرش مربوط به سال 1374 می باشد که در این سال 56 نفر متقاضی را پذیرش کرد. جانبازان و معلولین از سال 1376 در این دانشگاه پذیرش شدند. بعد ها در سال 1382 در مقطع کارشناسی ارشد رشته ی فیزیولوژی ورزشی تشکیل داده شد و تا کنون نیز به فعالیت خود در این زمینه ادامه داده است.
دانشکده های علوم اجتماعی و علوم اقتصادی
این دانشگاه با یکدیگر ادغام شده اند و دانشکده ی علوم اجتماعی و اقتصادی را تشکیل داده اند. از بدو تاسیس دانشگاه این دانشکده بوده است و در گرایش های منشی گری و حسابداری فعالیت می کرده است. این گرایش ها خود به دو رشته ی مستقل تقسیم می شده اند.
این دو رشته خدمات اداری و حسابداری بوده اند. اعضا هیات علمی این دانشگاه 48 نفر هستند. این دانشگاه دارای 1178 دانشجو می باشد و تعداد اعضای کارمندان خدمات آموزشی نیز 25 نفر می باشد. امروزه رشته های دیگری از جمله حقوق، مدیریت و… به این دانشکده افزوده شده است.
دانشکده هنر
دانشکده ی هنر این دانشگاه نیز رشته های پژوهش هنر، طراحی صنعتی، گرافیک، نقاشی، طراحی پارچه و لباس، صنایع دستی و پژوهش هنر فعالیت می کند. در بین این رشته ها، دانشکده ی هنر در رشته ی پژوهش هنر در مقطع دکتری نیز فعالیت دارد و بقیه ی رشته ها را در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تدریش می کند.
سایر دانشگده های الزهرا تهران
دانشگاه الزهرا دارای دانشکده های دیگری نیز می باشد که از آن جمله می توان به دانشکده علوم تربیتی، علوم ریاضی، علوم زیستی، فیزیک شیمی و فنی مهندسی می باشد. اطلاعات بسیاری درباره ی این دانشکده ها موجود می باشد که ما در اینجا برای رعایت اختصار از ذکر آنها خودداری می کنیم.
هر کدام از این دانشکده ها دارای اعضای هیات علمی مخصوص به خود هستند و گروه خدماتی آموزشی جداگانه ای نیز دارند. دانشگاه الزهرا دانشگاهی بسیار زیبا و سرسبز می باشد که در منطقه ی ده ونک قرار دارد. این دانشگاه بسیار بزرگ و زیبا هر ساله دانشجویان بسیاری را فارغ التحصیل می کند.
ریاست دانشگاه الزهرا تهران
پیش از انقلاب دو تن از روسای این دانشگاه عبارت بودند از: دکتر کریم فاطمی و دکتر شاهرخ امیر ارجمند.
پس از انقلاب نیز روسای این دانشگاه عبارت بودند از: حسین نمازی که از سال 1357 تا 1360 در این زمینه فعالیت داشت، محمد حسین حجت الاسلامی، مجتبی شمسی پور، نجفقلی حبیبی که از سال 1360 تا 1362 ریاست را برعهده داشت و پس از آن محمد ابراهیم موحدی، ثریا مکنون، حسین ظهور و…
نخستین زنی که ریاست این دانشگاه را بر عهده داشت همانطور که اشاره شد دکتر ثریا مکنون بود. بیشترین مدت ریاست نیز متعلق به دکتر زهرا رهنورد با هشت سال سابقه می باشد.
